Ik bouw op dit moment mijn eigen extreem energiezuinige woning, zodat ik straks een gezonde en comfortabele leefomgeving heb die ook nog eens klimaatpositief is. Veel mensen benaderen mij echter met de wens een energieneutrale woning te bouwen. Maar energiezuinig is niet hetzelfde als energieneutraal, met mogelijk verstrekkende gevolgen. Over het verschil, de gevolgen en de wettelijke eisen vertel ik in dit artikel meer.
Wat is energieneutraal?
Een woning die energieneutraal is, wekt over een heel jaar gemeten net zo veel energie op als er in de woning gebruikt wordt. Gebruik je veel energie vanwege een vijver, tienerdochters die iedere dag lang onder de douche staan of omdat je je volledige huis continu op 22 graden houdt, dan zul je ter compensatie meer energie duurzaam op moeten wekken. Extra zonnepanelen op je dak dus.
Het belangrijkste voordeel van een energieneutrale woning is natuurlijk de lage energierekening (0 euro, al klopt dat niet helemaal). Daarnaast vergt het bij nieuwbouw slechts een kleine ingreep of extra maatregel. Leg maar meer zonnepanelen op je dak en vaak ben je dan wel energieneutraal.
Wat is wettelijk verplicht?
In Nederland moeten nieuwbouwwoningen vanaf 2021 voldoen aan de zogenaamde BENG-norm: Bijna Energieneutraal Gebouw. Die BENG-eisen vervangen de Energie Prestatie Coëfficiënt (de EPC-norm).
Er zijn drie BENG-indicatoren waar je rekening mee moet houden:
● Energiebehoefte: de woning moet voldoen aan eisen voor de hoeveelheid energie die nodig is om haar te verwarmen en te koelen. De exacte waarde hangt af van de vorm van de woning en het materiaalgebruik, maar is circa 65 kWh per m² gebruiksoppervlak per jaar. Dit kan je bereiken met goede isolatie, kierdicht bouwen en je woning juist oriënteren.
● Primair fossiel energiegebruik: het primair fossiel energiegebruik van de woning mag niet meer dan 50 kWh per m² per jaar zijn. Dit is een optelsom van energie die je nodig hebt voor de verwarming, de koeling, het warm water en de ventilatie.
● Aandeel hernieuwbare energie: de gebruikte energie moet voor minimaal 40 procent bestaan uit hernieuwbare energie, bijvoorbeeld uit zon, buitenlucht, de bodem (geothermie) of water (aquathermie).
Bij de BENG-norm staat een (lagere) energiebehoefte van een woning op de eerste plaats, en daarna pas volgt het gebruik van (hernieuwbare) energie. Wat mij betreft is dat de goede volgorde, want wat je niet gebruikt hoef je ook niet op te wekken.
De BENG-norm zegt niet alles
Ondanks dat BENG vanaf 2021 de norm is, zegt het niet alles. Zo geldt de norm alleen voor nieuwbouw; de energieprestatie van bestaande gebouwen wordt beoordeeld met het energielabel. Daar gelden geen eisen voor, behalve bij kantoorgebouwen. Die moeten vanaf 2023 verplicht een C-label hebben. Kortom, bij het verduurzamen van een bestaande woning is er feitelijk geen (wettelijke) norm.
Ten tweede zijn er naast BENG andere rekenmethodes die je als (niet-wettelijke) norm kunt hanteren, zoals PHPP (passiefbouwen). Die norm is met een maximale maximale energievraag voor verwarmen van 15 kWh per m² per jaar strenger dan de BENG-norm van 65 kWh per m² per jaar. Dat scheelt aanzienlijk! Daarbij leidt een lagere energievraag tot lagere kosten voor een verwarmingsinstallatie. Je hebt bijvoorbeeld geen (of minder) vloerverwarming, cv of warmtepompen nodig. Bovendien zorgt het voor meer comfort (daar kom ik zo nog op terug).
Ten derde merk ik dat de BENG-norm (of elke andere norm) nog niet overal gemeengoed is, bijvoorbeeld onder aannemers. Er zijn helaas nog altijd partijen die ‘de grenzen’ van de regels opzoeken en dus met minimale investeringen aan de minimale eisen willen voldoen. En dat is lang niet altijd in het belang van de woning, haar (toekomstige) bewoners en de wereld.
Energieneutraal is niet het hele verhaal
Energieneutraal is populair maar schiet tekort. In een woning gaat het niet alleen om energie. Er zijn andere belangrijke factoren die bij mij zwaar meewegen.
Energieneutrale woningen gebruiken nog steeds energie
Wat de term allereerst misschien misleidend maakt, is dat een energieneutrale woning op jaarbasis beoordeeld wordt. In de praktijk betekent dit dat je in de zomer meer opwekt dan je gebruikt (de zon schijnt dan meer), terwijl je in de winter juist meer stroom nodig hebt dan je opwekt (voor het verlichten en verwarmen van je huis). Je bent dus nog steeds afhankelijk van een energieleverancier. Energieneutraal is dus iets anders dan ‘een zelfstandige energievoorziening’.
Efficiënt ruimtegebruik
Je kunt een complete villa energieneutraal bouwen, maar de vraag is of je dat moet willen. Door efficiënt met de ruimte om te gaan en niet meer vierkante meters te creëren dan je feitelijk nodig hebt, bespaar je veel op de materialen, energiegebruik en dus kosten. De ruimtes die je niet nodig hebt, moet je immers wel bouwen, isoleren en warmhouden.
Materialen
Ook het gebruik van natuurlijke materialen is van belang. Daarover zegt energieneutraal niets. Toch vind ik dat essentieel bij het ontwerp van een woning, voor het wooncomfort en je gezondheid. Daarover heb ik in dit artikel meer geschreven.
Toekomstige financiële wetgeving
In de zomer leveren we veel energie aan het landelijke elektriciteitsnet. In de winter vragen we juist veel energie. Het net is als het ware een accu, waar we onze zomers opgewekte energie in opslaan tot de winter. Financieel gaat dit goed, totdat de financiële wetgeving verandert. Besluit de overheid bijvoorbeeld dit op maandbasis te gaan verrekenen (zoals in Italië) of op basis van piekvragen (zoals in België), dan zal de energierekening bij veel energieneutrale woningen flink stijgen.
Wooncomfort
Tot slot moet je bij het (ver)bouwen van een woning niet alleen kijken naar energiegebruik en -besparing. Uiteindelijk draait het om het wooncomfort. Dat gaat om een lekker warm (of koel) huis, maar ook om bijvoorbeeld licht, lucht en geluid. Hier vertel ik daar meer over. Een tent is immers ook energieneutraal (nul energievraag en nul energie-opwek), maar daar wil je niet het hele jaar in wonen.
Een energieneutrale woning bouwen?
Kortom, zou ik je adviseren een energieneutrale woning te bouwen? Ja, zeker, maar enkel en alleen als je hem eerst zo energiezuinig mogelijk gemaakt hebt. Niet voor niets wordt mijn woning naast energiezuinig ook gezond, comfortabel en klimaatpositief.
Wil je daar meer over weten, neem dan gerust contact met mij op.
