Een van de uitdagingen van duurzaam bouwen is zo goed mogelijk gebruik maken van wat de natuur ons biedt. De zon is daar een mooi voorbeeld van. Waarschijnlijk denk je nu aan zonnepanelen en -boilers, maar ik adviseer over veel meer mogelijkheden. In dit artikel vertel ik je meer over de kracht, energie en warmte van de zon, de mogelijkheden en uitdagingen daarvan bij het ontwerpen van duurzame woningen en hoe ik daar rekening mee houd in mijn adviezen.
De kracht van de zon
De zon is een indrukwekkend staaltje natuur op een minstens zo indrukwekkende 149,6 miljoen kilometer afstand. Een paar feiten om dit kracht bij te zetten: de zon is 4,59 miljard jaar oud, 1989 quadriljoen ton zwaar, heeft een diameter van 1,393 miljoen kilometer, en een temperatuur van 4230 tot 6230 graden Celsius.
Een ‘serieuze dame’ dus waar we veel aan te danken hebben, ondanks (én dankzij) de afstand. Zo zorgt de zon voor vitamine D, verlaagt het een hoge bloeddruk, maakt zonlicht ons opgewekter en werkt het desinfecterend.
Ook niet onbelangrijk: we hebben een leefbaar klimaat dankzij de zon en haar eindeloze aanbod van energie, warmte en licht.
Variatie in stand en afgegeven warmte
Door met de zon rekening houden bij het ontwerpen van een woning, zal het wooncomfort sterk verbeteren. Toch is dat makkelijker gezegd dan gedaan, omdat de stand van de zon, en daarmee de afgegeven warmte, variëren gedurende het jaar.
Zo bereikt de zon jaarlijks op 21 juni de hoogste zonnestand. De zon komt dan op in het noordoosten en gaat in het noordwesten onder, het is lang licht en natuurlijk ook warm.
In de winter is het een ander verhaal: op 21 december komt de zon niet hoger dan ongeveer 14,5 graden, komt ze pas rond 8.45 uur op in het zuidoosten en gaat ze tegen 16.30 uur weer onder in het zuidwesten. Het gevolg: minder licht en warmte.
Duurzaam bouwen met de zon
Ondanks dat de invloed van de zon gedurende het jaar dus varieert, kun je er bij een duurzame woning handig (en dankbaar) gebruik van maken. Ik geef je drie voorbeelden van toepassingen waar ik over adviseer.
1. Zon en warmte
De zon kun je allereerst gebruiken om een woning te verwarmen. Door de zontoetreding zo optimaal mogelijk te maken, kun je zelfs 25% van de energie voor verwarming besparen.
Om dat effect zo groot mogelijk te maken, moet je vanaf de start rekening met de zon houden. De grootte en oriëntatie van het kavel en het zongeoriënteerd ontwerpen van de woning alleen al zorgen voor die 25% energiebesparing.
Daarom is het voor mij belangrijk dat ik al in een vroeg stadium betrokken word bij het ontwerp van een duurzame woning.
Seizoensinvloeden
De stand van de zon heeft invloed op de hoeveelheid warmte die zij afgeeft. Dat merk je aan de seizoenen: warme zomers en koude winters. Daarom houd ik bij de uitwerking van het ontwerp ook rekening met de veranderende stand van de zon ten opzichte van de aarde.
Zo wil je in de winter zoveel mogelijk warmte van de zon opnemen en vasthouden, omdat je je woning dan zelf niet hoeft te verwarmen. Met strategisch geplaatste ramen en grote raampartijen op het zuiden (vanwaar de zon schijnt) kun je dit bereiken.
In de zomer wil je juist de warmte van de zon buiten de woning houden. Door met zonwering en overkappingen te werken, voorkom je dat de hoogstaande zon naar binnen schijnt en het huis opwarmt. Actieve koeling in de vorm van energieslurpende airco’s zijn dan niet nodig, terwijl het in huis toch aangenaam koel blijft.
Een andere mogelijkheid die ik adviseer is het gebruik van buitenjaloezieën. Je kunt ze afhankelijk van het weer op- en neerlaten en de tuimelhoek aanpassen. Hiermee reguleer je de warmte die naar binnen schijnt en voorkom je oververhitting in de zomer.
2. Zon en licht
Een tweede functie van de zon waar je gebruik van kunt maken, is natuurlijk het licht. Afhankelijk van de oriëntatie en ontwerp van de woning kun je zorgen voor meer of minder lichtinval. Ik houd daar rekening mee als ik adviseer over het aantal ramen per ruimte, zonwering en overstekken.
Zo adviseer ik altijd minimaal twee ramen te plaatsen, verdeeld over twee gevels. Die spreiding zorgt ervoor dat je gedurende de dag altijd voldoende licht binnen krijgt, ongeacht de stand van de zon. Daarnaast voelen de meeste mensen zich prettiger in een ruimte waar daglicht van meerdere kanten komt.
3. Zon en energie
Tot slot kun je de kracht van de zon gebruiken om energie mee op te wekken en water te verwarmen. Daar maken we tegenwoordig steeds meer gebruik van, bijvoorbeeld met zonnepanelen voor elektriciteit en zonnecollectoren en -boilers voor warm water.
Als de basis van de woning goed is, en je dus goed gebruik maakt van de zonnewarmte om de woning te verwarmen, is vrijwel ieder dakoppervlak groot genoeg om de woning met zonnepanelen en/of zonnecollectoren energieneutraal (nul op de meter / NOM) te maken.
De winst van (zon)gericht bouwen
Kortom, met (zon)gericht ontwerpen valt een hoop winst behalen in termen van energie, warmte en licht. Door slim gebruik te maken van ligging en oriëntatie, bouwmaterialen, (dak)ramen, zonwering, ventilatie en isolatie kun je er zelfs voor zorgen dat actieve klimaatbeheersing nauwelijks nodig is, het er prettig wonen is en de energierekening zeer laag is.
Wil je daar meer over weten of ben je op zoek naar advies, neem dan gerust contact met mij op!
